Moritz Wilhelm Gottgetreu, urodzony 22 września 1813 roku w Swinemünde, to postać, która zapisała się w historii jako wybitny architekt. Jego kariera trwała do 26 lutego 1885 roku, kiedy to zmarł w Poczdamie.
Gottgetreu zyskał uznanie jako nadworny architekt w Poczdamie, gdzie przyczynił się do wielu znaczących realizacji architektonicznych. Jego twórczość i osiągnięcia w dziedzinie architektury pozostawiły trwały ślad w regionie, a także w historii niemieckiej architektury.
Życiorys
W ciągu długich lat literatura specjalistyczna myliła jednego z architektów pana Moritza Gottgetreu z Rudolfem Wilhelm Gottgetreu. Powodem tej pomyłki było nieprawidłowe połączenie życiorysów dwóch różnych postaci. Odkrycie tego błędu miało miejsce dzięki lepszemu zrozumieniu podanych podpisów oraz inicjałów „M. Gottgetreu”, co prowadziło do stosowania imienia Martin Gottgetreu aż do 2009 roku. Wówczas, dzięki gruntownym badaniom historycznym, jego prawdziwe imię zostało ujawnione jako Moritz Wilhelm Gottgetreu.
Moritz Gottgetreu był dzieckiem wybitnego architekta i specjalisty w budownictwie portów, Gustawa Adolfa Wilhelma Gottgetreua. Po zakończeniu swoich studiów, których częścią była nauka pod okiem tak znanego architekta jak Karl Friedrich Schinkel na Berlińskiej Akademii Budownictwa, w 1844 roku rozpoczął pracę jako budowniczy na królewskim inspektoracie ogrodniczym (niem. Gartenintendantur). Pomiędzy 1845 a 1846 rokiem współpracował z Ludwigiem Persiusem przy budowie fontann w ramach komisji budownictwa.
Wstąpienie do Stowarzyszenia Architektów w Berlinie miało miejsce w 1840 roku, co stanowiło ważny krok w jego karierze. W 1849 roku Moritz Gottgetreu otrzymał tytuł nadwornego architekta, a dwa lata później, w 1851 roku, został inspektorem budownictwa w Poczdamie. W 1861 roku powołano go na nadwornego architekta, a jego działalność zakończyła się w 1885 roku, kiedy to zmarł jako tajny główny radca budowlany w Poczdamie.
Ciekawostką jest także fakt, że jego bracia Rudolf Wilhelm i Gustav Adolf (1812–1890) również pracowali jako architekci. Z tego powodu często dochodziło do mylenia ich twórczości oraz tożsamości. Jego syn, Gustaw Adolf Moritz Gottgetreu, urodzony 16 listopada 1846 roku w Bornstedt w Poczdamie, zmarł 7 października 1911 roku i pełnił funkcję nadwornego ogrodnika w Rheinberg.
Budynki (wybrane)
W chwili obecnej nie dysponujemy pełnym obrazem twórczości Moritza Gottgetreua. Niemniej jednak, ten architekt z powodzeniem oparł swoje prace na zasadach estetyki neogotyckiej, tworząc unikalny styl. Jednym z jego najbardziej charakterystycznych dzieł jest pałac w Dobrej, który rozpoznawany jest obok stróżówki oraz innych obiektów otaczających ten budynek. To dzieło prawdopodobnie pozostaje jedynym jego osiągnięciem na terenie Śląska, jednak jego dorobek architektoniczny zasługuje na dalsze badania. Na ten moment wyróżniamy kilka ważnych realizacji Gottgetreua:
- Pałac w Dobrej (niem. Schloss Dobrau), w tym kościół, mauzoleum oraz budynek stróżówki. Prace przebudowujące miały miejsce w latach 1856–1858, obecnie obiekt znajduje się w stanie ruiny, w trakcie odbudowy.
- Park w Babelsbergu, gdzie powstał budynek maszynowni z silnikami parowymi, znany jako Dampfmaschinenhaus, z lat 1843–1845, zrealizowany według projektu Ludwiga Persiusa. Gottgetreu pełnił tam funkcję kierownika budowy systemu nawadniającego.
- Park Sanssouci w Poczdamie, gdzie był autorem planu sytuacyjnego rozmieszczenia fontann oraz systemu nawadniania roślin z 1852 roku.
- W przypadku tego samego parku, autor projektu wejścia do tzw. Paradiesgarten z 1853 roku.
- W Babelsbergu uczestniczył w drugim etapie budowy pałacu w latach 1845–1849, zgodnie z projektem Ludwiga Persiusa i Johanna Heinricha Stracka.
- W Poczdamie również powstała willa znana jako Villa Tummeley, z lat 1847–1848, aktualnie po przebudowie.
- Budynek starej wozowni w Parku Babelsberg z 1850 roku również zalicza się do jego osiągnięć.
- W Anklam znajdował się budynek szkolny znany jako Altes Gymnasium (inne języki) z 1852 roku.
- W Neuhardenbergu (pol. hist. Kwilica) Moritz Gottgetreu zrealizował projekt renowacji pałacu w 1852 roku.
- W Parku Babelsbergu powstało Gospodarstwo szkółkarskie – szklarnia, które realizowano w latach 1855–1865.
- Willa Gottgetreua w Poczdamie z 1858 roku, niestety nie zachowała się do naszych czasów.
- Budynki tzw. Küchenhaus oraz dwie stróżówki w Parku Babelsbergu z lat 1859–1860, z których obecnie zachował się tylko jeden.
- W Berlinie znajdował się budynek mieszkalny przy Lindenallee 7 z lat 1867–1868, który również się nie zachował.
- W Żaganiu w Parku Książęcym Moritz Gottgetreu był autorem planu sytuacyjnego rozmieszczenia fontann z 1866 roku.
Publikacje (wybrane)
Oto wybrane publikacje Moritza Gottgetreu, które są ważnym świadectwem jego pracy oraz wkładu w architekturę i inżynierię hydrauliczną.
- Das Dampfmaschinenhaus und die Fontainen am Babelsberge bei Potsdam, Allgemeine Bauzeitung 11, 1846,
- Der Fontainen-Bau zu Sans-Souci, Berlin 1854,
- Das Schloß Babelsberg (mit J. H. Strack), Berlin 1857.
Przypisy
- Barbara Szczypka-Gwiazda: Zamki i Pałace Śląska, dziedzictwo, tożsamość i arystokracja. Katowice: Genesis, 2014.
- Allgemeines Künstlerlexikon (AKL). Die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker Bd. 59. K. G. Saur, München und Leipzig 2008.
- Wyniki badań opublikowane w 2009 roku przez Archiwum Budowlane Uniwersytetu Technicznego w Berlinie.
- U. Thieme, F.C. Willis, Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart. Leipzig 1921.
- Muzeum Architektury w Berlinie.
Oceń: Moritz Gottgetreu