W ostatnich latach wzrosło znaczenie Świnoujścia, które wraz z pobliskim Szczecinem pełni funkcję coraz bardziej istotnego węzła logistycznego dla branży TSL. Rozwinięta infrastruktura komunikacyjna, nowe inwestycje infrastrukturalne oraz korzystne położenie na europejskim szlaku transportowym, tuż przy granicy z Niemcami, wzmacniają pozycję miasta jako ważnego ośrodka dla spedytorów i firm przewozowych. Jaką dokładnie rolę odgrywa dziś Świnoujście w systemie transportowym?
Spis treści
Alternatywa dla Gdyni i Gdańska – Świnoujście i Szczecin nowym polskim oknem na świat
Świnoujście jest naturalnym punktem styku dla transportu drogowego, kolejowego i morskiego oraz żeglugi śródlądowej. Atutem miasta jest położenie w bezpośrednim sąsiedztwie granicy polsko-niemieckiej oraz dostęp do Morza Bałtyckiego. Znajduje się ono w pobliżu głównych tras żeglugowych oraz na szlaku dwóch europejskich korytarzy sieci TEN-T (ze Szczecina/Świnoujścia przez Poznań i Wrocław do Ostrawy, a także ze Szczecina/Świnoujścia przez Berlin, Magdeburg, Braunschweig do Hannoveru).
Z tych względów Świnoujście stale zyskuje na znaczeniu jako ważny węzeł logistyczny. I co równie istotne jego potencjał dostrzegają też rządzący, którzy wpisali rozbudowę portu w Świnoujściu do “Programu Rozwoju Polskich Portów Morskich do 2030 roku”. Dokument, przyjęty jeszcze w 2019 przez rząd Mateusza Morawieckiego, jest wdrażany z pewnymi zmianami także przez obecny rząd Donalda Tuska.
Zgodnie z planem w Świnoujściu ma powstać Głębokowodny Terminal Kontenerowy, który zapewni zdolność przeładunkową 2 mln TEU (twenty-foot equivalent unit) rocznie. Skalę przedsięwzięcia doskonale obrazują dane – do października 2025 port obsłużył ok. 90 tys. TEU, a w 2024 roku było to prawie 76 tys. TEU. Oprócz samego terminalu zostaną wybudowane: baseny portowe, falochron zintegrowany z lądem, tory kolejowe, drogi dojazdowe, budynki zapleczowe, a także tor podejściowy o głębokości 17 m i długości 70 km.
Nowy terminal będzie w stanie przyjąć nawet największe kontenerowce, które mogą wpływać na Bałtyk, stanowiąc konkurencję w tym zakresie dla portu w Gdańsku. Zwiększy się też zapotrzebowanie na kolejowy i drogowy transport do Świnoujścia, co jest szansą dla firm z sektora TSL.
Świnoujście już teraz pełni istotną rolę w przeładunku towarów masowych i drobnicowych oraz obsłudze ruchu pasażerskiego, a nowe inwestycje pozwolą zwiększyć obsługę ładunków kierowanych zarówno na rynek krajowy, jak i międzynarodowy. Poprawią się także możliwości rozwoju zachodnich regionów Polski, a samo Świnoujście w większym stopniu będzie mogło wykorzystać zmiany trendów w światowym handlu morskim oraz nawiązać konkurencję z innymi węzłami logistycznymi na Bałtyku.
Znaczenie Świnoujścia na mapie logistycznej kraju
Kompleks portowy Szczecin-Świnoujście jest istotnym elementem lokalnego i krajowego systemu logistycznego. Według danych za 2024 rok zajmuje on siódmą pozycję pod względem wielkości przeładunków wśród portów funkcjonujących w obrębie Morza Bałtyckiego (na pierwszym miejscu jest Ust-Ługa, a na drugim i trzecim jest Gdańsk i Primorsk; Gdynia jest na miejscu dziewiątym). To także największy terminal promowy w kraju dla ruchu pasażerskiego i towarowego (stale się zresztą rozwijający, np. w 2024 roku ruszyła nowa, regularna linia promowa do Malmö).
Ambicje są jednak większe – Świnoujście ma być jednym z tych miejsc, które pozwolą Polsce na lepszą obsługę przewozu ładunków kierowanych z i do Europy Środkowej. Z tego względu konkurentami miasta stają się nie tylko inne porty regionalne na Bałtyku, ale i ośrodki na Morzu Północnym oraz Adriatyku (np. Koper, Triest, Rijeka). Strategiczna lokalizacja Świnoujścia sprawia, że może ono wypełniać lukę logistyczną między portami niemieckimi oraz portami krajów bałtyckich, ścierając się o klientów ze wschodu Niemiec, Czech, Słowacji i Węgier, a nawet Ukrainy.
Tu właśnie pojawia się duża rola firm logistycznych, zapewniających obsługę ładunków w ramach wspomnianej wcześniej sieci transportowej TEN-T oraz korytarzy prowadzących na wschód. W tym kontekście warto podkreślić rozbudowę obsługiwanego przez spółkę OT Port nabrzeża o terminal AGRO, który ma zapewnić zautomatyzowany przeładunek biomasy oraz zbóż stanowiących nadwyżkę produkcji krajowej oraz tranzyt zboża z Ukrainy.
Warto też pamiętać o tym, że lokalizacja Świnoujścia jest ważna również ze względów bezpieczeństwa – zarówno w kontekście przewozu ładunków wojskowych, jak i surowców energetycznych. To zresztą tu zdecydowano o budowie gazoportu (czyli Terminalu LNG im. Lecha Kaczyńskiego). Obiekt ten pozwala zabezpieczyć zapotrzebowanie kraju na gaz skroplony i w 2024 roku przyjął 61 dostaw, głównie z USA i Kataru.
Infrastruktura Świnoujścia – fundament dla branży TSL
Rozwój Świnoujścia jako hubu logistycznego w ogromnym stopniu zależy od realizacji planów w obszarze inwestycyjnym. Głębokowodny Terminal Kontenerowy na Przylądku Pomerania ma tu kluczowe znaczenie. Jeśli zgodnie z zapowiedziami powstanie do 2029 roku, znacznie zwiększy się przepustowość dla ładunków kontenerowych. Podobny efekt będzie mieć terminal AGRO dla produktów rolniczych. Zespół Portów Szczecin-Świnoujście, który oprócz rynku pasażerskiego obsługuje obecnie przede wszystkim ładunki masowe (np. węgiel, rudy żelaza, kruszywo, nawozy) i drobnicowe (np. wyroby papiernicze, wyroby drewnopochodne, wyroby stalowe, ładunki paletowe), zyska zatem nowe możliwości.
Co równie ważne, rozbudowa portu to stymulacja całego regionu, czego świadectwem są prowadzone inwestycje w infrastrukturze drogowej i kolejowej. Przykładem może być droga ekspresowa S3, łącząca Świnoujście z Lubawką na granicy z Czechami, gdzie ma połączyć się z budowaną u naszych sąsiadów autostradą D11. Warto tu też przywołać modernizację Nadodrzanki, czyli linii kolejowej nr 273 ze Świnoujścia do Wrocławia. To połączenie poprawi bezpieczeństwo oraz szybkość przewozu ładunków pociągami towarowymi.
Bez działań tego rodzaju zespół portów w Szczecinie i Świnoujściu nie byłby w stanie osiągnąć pełnej efektywności, mimo że już teraz jest on dobrze skomunikowany między innymi z europejskim systemem autostrad (poprzez A11 i A20 w Niemczech oraz A6/S6, S3 i S10 w Polsce) oraz szlakami żeglugowymi polskich i niemieckich dróg wodnych.
Logistykę i spedycję ładunków w Świnoujściu ułatwia infrastruktura terminala promowego. Promy są przystosowane nie tylko do obsługi ruchu pasażerskiego, ale i przeładunku towarów w systemie ro-ro, zarówno w transporcie drogowym, jak i kolejowym (port w Świnoujściu jako jedyny w Polsce pozwala na realizację przewozu ładunków kolejowych z i do Szwecji). Ważnym aspektem jest także obecność infrastruktury pozwalającej na obsługę ładunków niebezpiecznych, w tym na składowanie i magazynowanie kontenerów z towarami ADR.
Porty w Szczecinie i Świnoujściu mają uniwersalny charakter i pozwalają obsługiwać różnorodne grupy towarowe. To zaś generuje stałe zapotrzebowanie na transport drogowy, którego zadaniem jest zapewnić sprawny przepływ ładunków w obu kierunkach – zarówno w głąb kraju, jak i poza jego granice. Wraz z rozwojem portu, zwiększać się będzie ruch transportu ciężarowego. Z pewnością przełoży się to też na większą liczbę zleceń dla firm transportowych i spedycyjnych działających w regionie, dla których solidna infrastruktura logistyczna to podstawa działalności.
Spedycja i transport ciężarowy w Świnoujściu – realia operacyjne
Świnoujście jest jednym z tych miejsc, w których transport drogowy i spedycja muszą działać w warunkach większej zmienności operacyjnej niż w wielu innych regionach kraju. Rytm pracy firm przewozowych w dużej mierze wyznaczają harmonogramy promów, dostępność nabrzeży oraz cykle przeładunkowe w terminalach. Dla przewoźników oznacza to konieczność zachowania wysokiej elastyczności – zarówno pod względem planowania tras, jak i reagowania na ewentualne opóźnienia czy zmiany w organizacji ruchu statków.
Firmy spedycyjne odgrywają w tym systemie kluczową rolę, koordynując wiele elementów łańcucha dostaw. To spedytorzy odpowiadają za synchronizację transportu drogowego z operacjami portowymi, rezerwację miejsc na promach, przygotowanie dokumentacji oraz zapewnienie ciągłości przewozu w relacjach międzynarodowych. W przypadku Świnoujścia szczególnego znaczenia nabiera współpraca z partnerami z Niemiec i Skandynawii, gdzie wymogi dotyczące terminowości oraz jakości usług logistycznych są wyjątkowo wysokie.
Dla przewoźników realizujących transport do i ze Świnoujścia ważne jest także dostosowanie taboru i zaplecza technicznego do obsługi różnorodnych grup ładunków – od towarów masowych i drobnicowych, po ładunki wymagające szczególnej ostrożności, takie jak ADR. Wraz ze wzrostem przeładunków i natężenia ruchu ciężarowego rośnie znaczenie doświadczenia, odpowiedniej logistyki wewnętrznej oraz zdolności operacyjnych firm transportowych. W praktyce oznacza to więcej zleceń, ale także większą presję na efektywność, dostępność kierowców i utrzymanie wysokiego standardu obsługi. Dlatego szczególnego znaczenia nabiera współpraca z przewoźnikami posiadającymi doświadczenie w obsłudze portów i ruchu promowego, takimi jak Jupiter Transport, co gwarantuje ciągłość łańcucha dostaw.
Ryzyka dla miasta i wyzwania dla firm logistycznych
Trzeba oczywiście pamiętać o tym, że każda duża inwestycja niesie ze sobą zarówno szanse, jak i zagrożenia. Oddany w 2023 roku tunel pod Świną, łączący wyspy Uznam i Wolin, usprawnił system komunikacyjny Świnoujścia, ale jednocześnie doprowadził do zwiększenia ruchu samochodowego, w tym ruchu ciężarowego na kierunku Niemcy – Polska.
Podobnie jest w przypadku Głębokowodnego Terminalu Kontenerowego, w przypadku którego pojawiają się obawy o zmniejszenie turystycznej atrakcyjności miasta. Choć zapewni on nowe miejsce pracy, Świnoujście ma się przez niego stać miejscem bardziej przemysłowym, mniej przyjaznym dla pieszych, rowerzystów i urlopowiczów oraz miłośników wycieczek. Pojawiają się również obawy o wpływ inwestycji na obszary przyrodnicze, zwłaszcza na terenach objętych programem Natura 2000. Chodzi tu między innymi o zbyt wysokie poziomy hałasu, emisji czy zanieczyszczenie wód. Tu należy zarazem podkreślić, że nowa infrastruktura portowa ma mieć niskoemisyjny charakter, dopasowany do najwyższych norm ekologicznych.
Wyzwania czekają też na firmy transportowe, które będą musiały dostosować swoje możliwości logistyczne do zwiększonego wolumenu przewożonych ładunków. Może to oznaczać inwestycje we flotę samochodową, a także konieczność zatrudnienia wykwalifikowanej kadry. Duże znaczenie ma też optymalizacja kosztów operacyjnych oraz umiejętność dostosowania się do zmieniających się warunków organizacyjnych, w tym czynników takich jak sezonowość ruchu czy rosnące oczekiwania klientów. Jednocześnie rozbudowa portu w Świnoujściu to okazja do budowania długoterminowych realizacji biznesowych oraz poszerzania zakresu świadczonych usług w oparciu o stabilny potencjał regionu.
Czy Świnoujście wykorzysta swoją szansę?
Świnoujście stoi dziś przed realną szansą umocnienia swojej pozycji jako jednego z kluczowych węzłów logistycznych w Polsce. Rozbudowa portu, powstanie Głębokowodnego Terminalu Kontenerowego i rozwój infrastruktury drogowej oraz kolejowej mogą znacząco zwiększyć możliwości przeładunkowe miasta i zintensyfikować jego znaczenie w obsłudze handlu Europy Środkowej.
Na korzyść Świnoujścia działa także współpraca polskich portów w ramach inicjatywy „Ports of Poland” oraz rosnące znaczenie kierunków skandynawskich i bałtyckich. Planowana modernizacja Odrzańskiej Drogi Wodnej oraz integracja z europejską siecią transportu rzecznego mogą dodatkowo otworzyć miastu drogę do nowych rynków.
Jednocześnie inwestycje oznaczają nowe miejsca pracy i ożywienie gospodarcze regionu. Atutem Świnoujścia pozostają również stabilne warunki nawigacyjne — port jest niezamarzający i wolny od pływów morskich.
Nie brakuje jednak wyzwań: większy ruch ciężarowy, kwestie środowiskowe i potrzeba dostosowania zaplecza logistycznego do rosnących wolumenów ładunków wymagają odpowiedzialnego planowania. Jeśli jednak rozwój portu będzie prowadzony w sposób zrównoważony, Świnoujście ma szansę wykorzystać swój potencjał i ugruntować swoją pozycję jako jeden z filarów polskiej logistyki.