Delta Świny (PLB320002) to obszar o specjalnym znaczeniu dla ochrony ptaków w ramach sieci Natura 2000. Znajduje się on w północno-zachodniej Polsce, tuż nad brzegiem Morza Bałtyckiego, na terenie o imponującej powierzchni wynoszącej 11 008,45 ha, w całości przynależącej do województwa zachodniopomorskiego, położonej na Pobrzeżu Szczecińskim.
Region ten obejmuje złożony obszar delty wstecznej cieśniny Świny. W skład tego obszaru wchodzą nie tylko główne kanały, ale również sąsiadujące akweny i malownicze wyspy, a także przybrzeżny fragment morski na Zatoce Pomorskiej, który znajduje się na północ od Wolińskiego Parku Narodowego.
Obszar ochrony wyróżnia się nie tylko swoją bogatą fauną, ale także został formalnie wyznaczony w 2004 roku przez Ministra Środowiska na powierzchni 9171,3 ha. Warto dodać, że w 2007 roku jego teren został zmniejszony do 8286,1 ha, natomiast w 2011 roku nastąpiło znaczące rozszerzenie o przybrzeżny obszar morski o wielkości 2722,4 ha.
Warunki naturalne
Delta Świny to wyjątkowy obszar, który składa się z licznych niewielkich wysp, zajmujących łączną powierzchnię około 3650 hektarów. Wśród tych wysp znajdują się takie jak: Karsibór, Karsiborska Kępa, Bielawki, Wielki Krzek, Wydrza Kępa, Koński Smug, Ostrówek, Wola Kępa, Warnie Kępy, Wołcza Kępa, Lądko, Wiszowa Kępa, Trzcinice, Chełminka oraz Świńskie Kępy. Na terenach tych wysp znaleźć można jedne z najbardziej rozległych w Polsce kompleksów łąk solniskowych.
Charakterystyczne dla mniejszych wysp jest to, że są one podmokłe, niezamieszkane oraz w przeważającej części nieużytkowane rolniczo. Istnieją jednak obszary, gdzie prowadzi się wypas bydła i koni. Warto podkreślić, że powstanie tych wysp było efektem akumulacji piasku oraz mułu, z jednoczesnym odkładaniem się torfu, który w niektórych miejscach osiąga nawet metr dwadzieścia centymetrów.
Zjawisko to zachodziło w wyniku działania wód Świny, które podczas intensywnych sztormów z wiatrem północnym, powodują efekt cofki. Szacuje się, że delta ta ma około trzech tysięcy lat, co czyni ją jednym z cenniejszych i starszych ekosystemów tego regionu.
Ochrona przyrody
Obszar delta Świny w dużej mierze wchodzi w skład Wolińskiego Parku Narodowego, co czyni go ważnym punktem na mapie ochrony środowiska. Na tym terenie znajduje się rezerwat przyrody Karsiborskie Paprocie, który skupia różnorodne ekosystemy, oferując schronienie dla wielu gatunków roślin i zwierząt.
Wyspy takie jak Karsiborska Kępa oraz Bielawki są zaliczane do kategorii tzw. społecznych rezerwatów. Mimo że nie mają formalnego statusu obszaru chronionego, są poddane ochronie poprzez działania Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, które zwraca szczególną uwagę na ptactwo oraz roślinność, które są na tym terenie obecne.
Na całym obszarze delty obowiązuje zasada strefy ciszy, co ma na celu zapewnienie spokoju zarówno dla dzikich zwierząt, jak i dla przybywających tutaj turystów. Wszelkie sporty motorowodne są zakazane, a korzystanie z łodzi napędzanych silnikami spalinowymi jest surowo zabronione. Ponadto, strefa ta jest niedostępna dla aktywności lotniczych, w tym dla motolotni i lotni, co sprzyja zachowaniu naturalnej równowagi ekologicznej.
W 1996 roku, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej uznał deltę wsteczną Świny za obszar o kluczowym znaczeniu dla ochrony oraz odnowienia funkcji ekologicznych, co podkreśla znaczenie tego ekosystemu w skali krajowej.
Turystyka
Obszar delty Świny ukazuje zapierającą dech w piersiach panoramę, widoczna zwłaszcza ze wzgórza Zielonka, znajdującego się w Lubinie niedaleko Międzyzdrojów, na które prowadzi szlak turystyczny.
Trasa ta wiedzie wokół Zalewu Szczecińskiego, rozciągającego się pomiędzy Międzyzdrojami a Wolinem, co czyni ją popularnym kierunkiem dla miłośników przyrody oraz turystów.
Warto wspomnieć, że Międzynarodowe Stowarzyszenie Przyjaciół Przyrody doceniło walory krajobrazowe delty Odry, w tym również wsteczną deltę Świny, przyznając jej zaszczytny tytuł krajobrazu roku 1993/94.
Flora i fauna
W rejonach delty Świny zlokalizowana jest bogata i zróżnicowana flora oraz fauna. Na tym obszarze gnieżdżą się niemalże 150 gatunków ptaków, w tym takie okazy jak: biegus zmienny, ohar, błotniak łąkowy i zbożowy, bączek oraz różnorodne mewy, w tym mewa żółtonoga, mewa czarnogłowa, mewa siwa, a także rybitwy rzeczna i białoczelna. Spotkać tu można również świstuna zwyczajnego, rożenica zwyczajnego, gągoła, wąsatkę, wodniczkę oraz derkacza.
W trakcie migracji, obszar ten staje się miejscem przystankowym dla tysięcy ptaków, takich jak gęsi, kaczki oraz różne gatunki z rzędu siewkowych, w tym ostregoja zwyczajnego, sieweczkę obrożną, bataliona, kulika wielkiego, rycyka i krwawodzióba.
Na wyspach delty wstecznej można znaleźć również rzadkie gatunki roślin, takie jak kłoć wiechowata oraz turówka wonna. Co więcej, występuje tu wiele roślin solniskowych (halofitów), do których należą: babka pierzasta, świbka morska, sit Gerarda, mlecznik nadmorski, czosnek kątowaty oraz muchotrzew solniskowy, a także aster solny.
Zagrożenia
Niebezpieczeństwa związane z deltą Świny obejmują liczne czynniki, które mają negatywny wpływ na ekosystemy w tym rejonie. Jednym z kluczowych zagrożeń są ścieki z okolicznych miejscowości oraz zanieczyszczenie wód rzeki Odry i Świny. W szczególności dotyczy to zanieczyszczeń pochodzących z substancji toksycznych i ścieków, które napływają do wód z pobliskiego toru wodnego.
Kolejnym problemem, z jakim boryka się region, jest zanikanie pastwisk, co prowadzi do niepożądanej ekspansji szuwaru trzcinowego na wyspach. Taki proces ma poważne konsekwencje dla różnorodności biologicznej, a w szczególności dla ornitofauny oraz flory tego obszaru. W rezultacie obserwuje się zmniejszenie liczby gatunków, co może grozić destabilizacją całego ekosystemu.
Przypisy
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12.01.2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 05.09.2007 r.
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000
- WPN: Wykaz Gatunków. www.wolinpn.pl. [dostęp 22.02.2009 r.]
- a b c d wiosna: Delta Świny - zmierzch ptasiego raju?. proekologia.pl. [dostęp 22.02.2009 r.]
- UM Międzyzdroje: Studium gminy Międzyzdroje; Struktura przyrodnicza. BIP Międzyzdroje. [dostęp 21.02.2009 r.]
- del: Delta wsteczna Świny. Gazeta Wyborcza. [dostęp 21.02.2009 r.]
- UM Międzyzdroje: Studium gminy Międzyzdroje - Delta wsteczna Świny w granicach WPN. BIP Międzyzdroje. [dostęp 21.02.2009 r.]
- WPN: Woliński Park Narodowy. [dostęp 22.02.2009 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Rezerwaty przyrody i parki narodowe":
Rezerwat przyrody Karsiborskie Paprocie | Rezerwat społeczny Karsiborska KępaOceń: Delta Świny