Świna

---

Warunki naturalne

Świna jest cieśniną, która odgrywa kluczową rolę w połączeniu dwóch istotnych obszarów geograficznych. W szczególności oddziela wyspy Uznam i Karsibór od lądu stałego, czyli Wolina. Z zachodniej strony, od Zalewu, który jest znanym jeziorem Wicko Wielkie, tworzy deltę wsteczną. Jeśli chodzi o tę deltę, to jest ona zbudowana z szeregu niewielkich wysp porośniętych trzciną, z których największą jest Wielki Krzek.

Jako najkrótsza z cieśnin, obok Piany i Dziwny, Świna pełni ważną funkcję, łącząc Zalew Szczeciński z Morzem Bałtyckim. Ruch wody w tym obszarze, który zachodzi pomiędzy Zalewem a Zatoką Pomorską, jest w dużym stopniu zależny od warunków wiatrowych. Szybkość oraz kierunek wiatru mają kluczowe znaczenie dla tego procesu. Warto dodać, że w Świnie zachodzi mieszanie się wód słodkich z wodami morskimi – żywioły te mieszają się całkowicie lub częściowo, co jest ściśle związane ze zjawiskiem stratyfikacji.

Co istotne, poziom zasolenia wody w Świnie potrafi się zmieniać w szerokim zakresie, wynosząc od 1‰ do 8‰. Po uwzględnieniu wszelkich czynników, takich jak siła wiatru oraz poziom wód, oszacowano, że około 69% wód z Zalewu Szczecińskiego odpływa przez Świnę do Morza Bałtyckiego.

Przyroda

Obszar położony na południe od gęstej zabudowy miejskiej Świnoujścia, znany jako Świna, zasługuje na szczególną uwagę. W ramach ochrony przyrody, teren ten został włączony do obszaru ochrony siedlisk „Wolin i Uznam”, co potwierdza jego znaczenie ekologiczne.

Dodatkowo, taki krok oznacza, że Świna jest również częścią obszaru ochrony ptaków, co stanowi istotny element w ochronie lokalnej fauny i flory.

Na szczególną uwagę zasługuje Delta Świny, która jest kluczowym miejscem dla wielu gatunków ptaków oraz innych organizmów. Dzięki tym działaniom przyroda w tym regionie ma możliwość zachowania równowagi oraz różnorodności, co jest niezwykle istotne w kontekście ochrony środowiska.

Zagospodarowanie

Obszar Świny rozciąga się od północnego krańca Kanału Mielińskiego aż do Bramy Świny, która znajduje się przy Zatoce Pomorskiej. Stanowi on kluczowy odcinek toru wodnego Szczecin-Świnoujście.

Na ujściu Świny do Zatoki Pomorskiej usytuowany jest port morski Świnoujście, który dysponuje również terminalem promowym oraz portem wojennym. Żegluga statków oceanicznych do portu morskiego w Szczecinie stała się możliwa dzięki wykonaniu pod koniec XIX wieku Kanału Piastowskiego, co spowodowało, że zaniechano handlowej żeglugi Starą Świną.

Nad sąsiadującymi kanałami Świny znajdują się kameralny port morski Przytór oraz przystań morska, która ulokowana jest w Świnoujściu-Karsiborze. Z kolei po stronie wschodniej, na ujściu Świny, majestatycznie stoi latarnia Morska Świnoujście.

Interesującym elementem infrastruktury w tym regionie jest Most Piastowski, który jest jedynym mostem rozciągającym się nad cieśniną na Starą Świną. W dniu 5 marca 2021 roku miało miejsce uroczyste rozpoczęcie prac nad budową jednonawowego tunelu drogowego pod Świną, który będzie miał długość około 1,44 km. Ta inwestycja stanowić będzie pierwsze trwałe połączenie między wyspami Uznam i Wolin, z funduszy Unii Europejskiej pochodzi 776 mln zł, co stanowi 85% całkowitych kosztów realizacji projektu, zaś pozostałe 15% zostanie pokryte przez miasto.

Hydronimia

W roku 1182 zarejestrowano nazwę Szvvine jako nazwę lokalną. Następnie, w różnych latach, pojawiały się kolejne formy owych nazw cieku wodnego: w 1186 roku jako Zwina, w 1281 – Czwinam, w 1295 – Zuina, a także w 1303 roku jako Swynam (Acc) i Swina, w 1305 – ponownie Swynam (Acc), w 1312 – Swina, a kolejno w latach 1320, 1325, 1327 – Swinam, w 1329 – Ztwine, w 1496 – Szvinam, oraz w 1742 – Swine.

Do roku 1945 funkcjonowała niemiecka wersja nazwy – Swine.

W polskich opracowaniach z 1890 oraz 1904 roku cieśnina była opisana pod lokalną nazwą Świnia, co przedstawiało ją jako jedną z trzech odnóg Odry. Cieśnina ta znalazła również swoje miejsce na polskiej mapie z 1938 roku, gdzie występuje pod nazwą Świnia. Pradawna forma nazwy budziła liczne kontrowersje, przez co współczesna polska nazwa została uznana za arbitralną. W 1949 roku oficjalnie ustalono nazwę Świna.

Pochodzenie oryginalnej nazwy pozostaje niejasne, jednak ze względu na trwałe użycie rodzaju żeńskiego oraz zlatynizowaną końcówkę a, możemy rozważać wersje: *S(ъ)vin(ьn)a lub *S(ъ)vin(ьnj)a. Językoznawca Zbigniew Babik wskazuje, że nazwa cieśniny mogła nie odnosić się do wyrazu 'świnia’, lecz mogła być przymiotnikiem kontynuującym praformy: *svinьjь lub *svinьn- czy *svinь. Z drugiej strony, nie można bagatelizować znaczenia wyrazu 'świnia’, a nazwa może bardzo dobrze nawiązywać do tej rodziny wyrazów. Oryginalna nazwa nie musiała odnosić się bezpośrednio do cieśniny, lecz mogła mieć związek z fauną zamieszkującą tereny nadbrzeżne, lub mogła być przeniesiona z nazwy miejscowej położonej nad cieśniną.

---

Oceń: Świna

---